2007 BANGLADEŞ SİDR SİKLONUNDA TIBBİ İNSANİ YARDIM ORGANİZASYONLARI VE YAPILAN FAALİYETLER

TIBBİ İNSANİ YARDIM ORGANİZASYONLARI ÇALIŞMA GRUBU

· 22 dk okuma süresi >

YAZARLAR

1 Büşra YENİNARCILAR

2 Merve KARACA *

1 Merve RENÇBER

1 Awab ALNEAMY

1 Rabia KASAL

1 Rumeysa BAHADIR

3 Rüveyda YILDIZ

  1. Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Tıp Fakültesi
  2. Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi
  3. Ufuk Üniversitesi Tıp Fakültesi

*İletişim: karacamerve652@gmail.com

SİKLON, SİDR SİKLONU VE BANGLADEŞ’TE YAŞANANLAR

RÜZGAR VE TROPİKAL SİKLON NEDİR?

Rüzgar, atmosfer basıncındaki farktan kaynaklanan bir hava hareketidir.  Siklon ise atmosferde alçak bir basınç alanı çevresinde hızlıca dönen hava kütlesidir. Güney yarımkürede saat yönünde, kuzey yarım kürede saat yönünün tersine dönerler. Siklonlar tropik ve ekstratropik olmak üzere 2’ye ayrılır. Tropik siklonlar okyanus üzerinde oluşur. Fırtına merkezi çevre havasından daha sıcaktır. Özellikle yaz mevsimlerinde etkilidirler. Ekstratropik siklonlar ise tropik siklonların dışında oluşurlar. Fırtına merkezi çevre havasından daha soğuktur. Özellikle kış ayları boyunca yaz etkilidirler.

Beaufort Rüzgar Ölçeği: Rüzgarın hızını ve etkilerini değerlendiren Beaufort rüzgar ölçeği İngiltereli Amiral Sir Francis Beaufort tarafından 1805’te oluşturulmuştur. Ölçek 0-12 arasında seviyelendirilmektedir. Bu ölçeğe göre maksimum sürekli rüzgar hızı 63 km/s altındaysa tropikal depresyon, 63 km/s ve üzerinde ise tropikal fırtına olarak adlandırılır. Maksimum rüzgar hızı 119 km/s ve üzerine çıkarsa kaynaklandığı bölgeye göre 3 şekilde adlandırılır:

  • Kasırga (Hurricane)
  • Tayfun (Typhoon)
  • Siklon (Cyclone)

Kuzey Atlantik, Orta Kuzey Pasifik, Kuzeydoğu Pasifik Okyanusunda gelişirse ‘KASIRGA’; Kuzeybatı Pasifik Okyanusunda gelişirse ‘TAYFUN’; Güney Pasifik, Hint Okyanusunda gelişirse ‘SİKLON’ olarak adlandırılmaktadır.

Saffir-Simpson Kasırga Rüzgar Ölçeği: Sürekli rüzgar hızına göre kasırgaların şiddetini değerlendirilen bu ölçek rüzgar mühendisi Herb Saffir ve meteoroloji uzmanı Bob Simpson tarafından oluşturulmuştur. Ölçek 1-5 arasında kategorilendirilmektedir. Kategori 3 ve üzeri kasırgalar, ciddi hasar ve can kaybına yol açma riski nedeniyle büyük kasırgalar olarak kabul edilmekte olup her bir kategori artışında hasar riski yaklaşık 4 kat artmaktadır.

Sidr Siklonu hızı saatte 240 km olan ve Saffir-Simpson Kasırga Rüzgar Ölçeği’ne göre 4. kategori (sürekli rüzgar hızı 210-249 km/s arası) bir kasırgadır. 4. Kategori bir kasırganın olası etkileri arasında iyi inşa edilmiş iskelete sahip binaların, çatı yapısının çoğunun ve/veya bazı dış duvarlarının kaybıyla ciddi hasarlanması; kıyıya yakın yapıların alt katlarında büyük hasarlar meydana gelmesi; çalılıkların, ağaçların yerinden sökülmesi veya kökü ile gövdesinin ayrılması; işaret levhalarının ve güç direklerinin devrilmesi; düşmüş ağaçların ve elektrik direklerin yerleşim bölgelerine erişimi engellemesi ve bu bölgeleri izole etmesi; elektrik kesintilerinin haftalar-aylarca devam etmesi; bölgelerin çoğunun haftalar-aylarca yaşanmaz hale gelmesi yer almaktadır.

AFETLERLE İÇ İÇE BİR ÜLKE: BANGLADEŞ

Bangladeş, Güney Asya ülkesi olup Hindistan ve Myanmar’a komşudur. Himalayalar ve Bengal Körfezi arasında ayrıca kendi topraklarında yakınlaşan üç güçlü nehir (Ganj, Brahmaputra ve Meghna) arasında yer alan Bangladeş’te seller, şiddetli yağmurlar, erozyon ve siklonlar sıklıkla görülmektedir. Kasırganın merkezi Hint Okyanusu olması nedeniyle ‘siklon’ olarak adlandırılmaktadır. Okyanusa kıyı kesimlerde doğal kaynakların zengin olması ve insanlara geçim kaynağı sağlaması sebebi ile kıyı kesimlerde nüfusun yoğunluğu fazladır. Bu nedenle Bangladeş’te siklonlar çok sayıda can kaybına neden olmaktadır.

Sidr Siklonu, 9 Kasım 2007’de Andaman Adaları’nın güney doğusunda ve Nicobar Adaları yakınlarında zayıf alçak basınçlı hava dolaşımıyla başlayıp 15 Kasım 2007’de saatte 240 km’ye ulaşmıştır. Önce Bangladeş’in güney batı sahiline çarpmış ve daha sonra iç bölgelere ilerlemiştir. Kategori 4 kasırgaya 6 metreye varan yükseklikte gelgit dalgaları eşlik etmiş, kıyı ve nehir bentleri yıkılmış, alçak bölgeler sular altında kalmış ve büyük fiziksel tahribat gelişmiştir.

Bangladeş 6 idari bölgeye, bölgeler de toplam 64 ilçeye ayrılmıştır. Bu bölgelerden üçü, yani Barisal, Khulna ve Dhaka, Sidr’den ciddi şekilde etkilenmiştir. Siklondan en çok etkilenmiş 12 ilçenin 6’sı Barisal’de, 3’ü Khulna’da, 3’ü de Dhaka’dadır. Sidr’den özellikle Güneybatı sahilinde yoğun olmak üzere 30 ilçede 9 milyona yakın kişi etkilenmiştir.

SİDR SİKLONUNUN ETKİLERİ

Yerleşim Üzerindeki Etkileri: Konutlar felaketten en belirgin etkilenen yapılar olmuştur. Birçok alt yerleşim yerlerinde özellikle sosyoekomonik düzeyi düşük ailelerin yaşadığı, çatısı samanla örtülmüş evlerin çoğu tamamen tahrip olmuştur. Kıyı bölgelerinde oluklu demir çatılı, ahşap çerçeveli evlerin büyük bir kısmı tahrip olmuş veya ciddi şekilde hasar görmüştür.

Su Üzerindeki Etkileri: Afetten etkilenen bölgelerde içme suyu kaynakları, tuz ve enkaz sebebiyle kirlenmiş; borularla suyun taşındığı yerlerde gelişen elektrik kesintileriyle suya ulaşım etkilenmiştir.

Eğitim Üzerindeki Etkileri: Birçok eğitim kurumu zarar görmüş, kitap ve mobilyalar da dahil olmak üzere büyük miktarda eğitim materyali yok olmuştur.

Altyapı Üzerindeki Etkileri: Ulaşım ve iletişim ağlarında yaygın bir hasar oluşmuştur. Kırsal yollar ve bu yolları koruyan setlerin çoğu geniş çapta hasar görmüştür. Özellikle kıyı bölgelerde belirgin hissedilen gelgit dalgaları yolların hasarlanmasında belirgin rol oynamıştır.

Geçim ve Gıda Kaynakları Üzerindeki Etkileri: Satkhira, Khulna ve Bagerhat bölgelerinin güney kesiminde yer alan sulak alanlar Sidr siklonundan önemli ölçüde etkilenmiştir. Siklon sırasında gelgit dalgalanmalarının toprakta artan tuzluluğa ve aşırı toprak birikimine sebep olması tarımsal üretkenliğe zarar vermiştir. Buna ek olarak, stoklar ve depolar da zarar görmüş, çok sayıda meyve ağacı devrilmiş, binlerce hayvan ölmüştür.  Ayrıca felaket insanların satın alma gücünü ve günlük geçim kaynağına erişimini önemli ölçüde kısıtlamıştır. Dükkanlar zarar görmüş, devrilen ağaçların yolları tıkaması gıda taşımacılığını güçleştirmiştir.

SİDR SİKLONUNA SAĞLIK ODAKLI ULUSLARARSI YANIT VE DÜNYA SAĞLIK ÖRGÜTÜ (WHO)

Bangladeş 2007 Sidr siklonuna tıbbi yardım götüren başlıca uluslararası organizasyonlar şunlardır:

  • Birleşmiş Milletler (UN)
  • Dünya Gıda Programı (WFP)
  • Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP)
  • Birleşmiş Milletler Çocuklara Yardım Fonu (UNICEF)
  • Dünya Sağlık Örgütü (WHO)
  • Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü (FAO)
  • Birleşmiş Milletler İnsani Yardım Koordinasyon Ofisi (OCHA)

Sidr siklonuna etkili yanıt oluşturmak için UN tarafından 6 koordinasyon kümesi oluşturulmuştur. Bu alanlardaki çalışmalar:

  1. Gıda; WFP liderliğinde
  2. Erken İyileşme; UNDP liderliğinde
  3. Lojistik; WFP liderliğinde
  4. Su, Sanitasyon ve Hijyen; UNICEF liderliğinde
  5. Acil Barınak; IFRC liderliğinde
  6. Sağlık; WHO liderliğinde yürütülmüştür.

Bangladeş Sidr siklonunda uluslararası kurumların yaptıkları yardımlar başlıca şu alanlardadır:

  • Barınak ve gıda dışı öğe (mutfak eşyası vs.) yardımı
  • Su ve sanitasyon hizmetleri (filtre ve bidon dağıtımı, su kaynaklarının arıtılması)
  • Beslenme desteği (yüksek enerjili, yüksek proteinli bisküvi dağıtımı, emzirmenin teşviki)
  • Gebelere sağlık hizmeti sunulması
  • Anne-çocuk sağlığı hizmetleri
  • Su ya da vektör kaynaklı hastalıklara karşı önlem alınması
  • Acil ve birincil sağlık hizmetleri
  • Mülteci haklarının korunması
  • Psikososyal destek
  • Yardımların koordinasyonu

WHO’NUN SİDR SİKLONUNA YAPTIĞI TIBBİ YARDIMLAR

WHO, Sidr siklonunda tıbbi yardımları üç aşamada yapmıştır:

1. Afet öncesi hazırlık çalışmaları ve ihtiyaç analizi:

  • Siklondan etkilenmesi en muhtemel bölgeye iki tıbbi ekip göndererek Bangladeş Hükümetinin sağlık ekibinin hazırlık çalışmalarına yardım etmiştir.
  • Dahil olduğu UN kuruluşlarıyla afetten en çok etkilenen Barisal, Borguna, Potuakhali ve Pirojpur’da analizler yapıp saptadığı sorunları rapor olarak sunmuştur. Buna göre:
  • Bölgenin güç kaynağı ve yol iletişimi tamamen kesintiye uğramıştır.
  • Ağaçların yaklaşık %30’u yıkılmış ve ilçe merkezleri ile Upazilalar (ilçelerin alt bölgelerine verilen genel isim) arasında yol iletişimi güçleşmiştir.
  • İlçelerdeki sağlık tesisleri hasar görmüştür.
  • Düşen ağaçlar yüzünden bazı hastanelerin çevre duvarları yıkılmıştır.
  • Bazı sağlık tesislerinde su depoları ve borular zarar görmüştür. Zayıf sanitasyon ve güvenilir içme suyu yokluğu sebebiyle su ve gıda kaynaklı hastalıklarının oluşabileceği tespit edilmiştir.
  • Pek çok bölgede elektirik kesintisi tespit edilmiş olup Genişletilmiş Bağışıklama Programı (EPI) aşılarının ideal sıcaklıkta tutulması için Sadar Hastanesine jeneratör kurulmuştur.

2. Yanıt: Koordinasyon, Sürveyans ve Kapasite Oluşturma:

  • WHO’nun Bulaşıcı Hastalıklar-Çalışma Grubu (CD-WGE) tarafından Bulaşıcı Hastalık Risk Değerlendirmesi ve Müdahalesi adında bir rapor yayınlanmıştır.
  • Sidr’den etkilenen şehirlerde 9 önemli hastalık için Saha Operasyon personelleri tarafından hastalık sürveyansı ve erken uyarı sistemi yürütülmüştür.
  • Kolera, tifo, tetanoz, hepatit A, çocuk felci, kızamık ve kızamıkçık hastalıklarına karşı aşı ile bağışıklama yapılmıştır.
  • Vektör kontrolü ve kişisel korunma amaçlı öncelikle gebe kadınlara ilaçlı cibinlik dağıtılmıştır.
  • Su, gıda ve vektör kaynaklı hastalık riskini azaltmak için hijyen eğitimi verilmiştir.
  • Siklon sonrası sağlık yönetiminde yerel seviyede kapasite oluşturmak için Sidr’den etkilenen bölgelerde kıdemli sağlık yöneticilerine Sidr sonrası surveyans, beslenme yönetimi, üreme sağlığı, ve psikososyal destek alanlarında eğitim verilmiştir.

3. Toparlanma Fazı:

WHO’nun herhangi bir afet sonrası toparlanma fazındaki prensibi ‘‘Daha İyi Yap’’ olmuştur. Bu prensip doğrultusunda;

  • Hızlı tespit, değerlendirme, yanıtlama açısından Sidr’den etkilenen bölgelerde Acil Tıbbi Servis (EMS) sistemi oluşturulmuştur.
  • WHO, Sağlık Bakanlığı ile birlikte tıbbi personele psikololojik danışmanlık eğitimi vermiştir. Bu sayede tıbbı görevliler Sidr’den etkilenen bölgelerde travma geçirmiş kişilere danışmalık ve yönlendirme servisi sağlayabilmişler.

KIZILHAÇ VE KIZILAY HAREKETİNİN SİDR SİKLONUNA İKİ AŞAMALI YANITI

Uluslararası Kızılhaç ve Kızılay Dernekleri Federasyonu (IFRC)’nun bu afete yaptığı müdahele 1991 sel operasyonundan beri Bangladeş’teki en büyük acil müdahale olmuştur. Bangladeş, kurtarma desteği sağlama açısından, Bangladeş Kızılayı (BDRCS) tarihindeki türünün ilk örneği olmuştur. IFRC, BDRCS ve bazı partner ulusal kurumlar, siklona ve sonraki iyileşme sürecinde ihtiyaçlara cevap vermiş ve siklondan ciddi şekilde etkilenen dört bölgeye (Barguna, Patuakhali, Pirojpur ve Bagerhat) odaklanmışlardır. Barınma, geçim kaynakları, sağlık, su ve sanitasyon alanında belirlenen programlarla felakete hızlı ve etkin bir şekilde iki aşamada cevap verilmiştir.

1. Yardım Aşaması:

  • Afetzedelerin ihtiyaçlarına yönelik yardım paketlerş hazırlanıp teslim edilmiştir.
  • 2007 Aralık-2008 Mart ayları arasında 13 ilçede toplam 84.000 aileye gıda ve gıda dışı yardım yapılmıştır.
  • 2009 Mart-2009 Kasım tarihleri arasında kurtarma programları uygulanmıştır.
  • Yollar ve köprülerin hasarlanması sonucu ulaşımda zorluklar yaşanmasına ragmen 330.000’in üzerinde kişiye yardım ulaştırılmıştır.

2. Toparlanma Aşaması:

Erken toparlanma operasyonu çoğunlukla en çok etkilenen Pirojpur, Patuakhali, Barguna ve Bagerhat bölgelerinde entegre bir şekilde uygulanmıştır.

a) Barınak:

  • Seçilen ailelere 1.250 oturulmaya elverişli barınak inşa edilmiş ve teslim edilmiştir.
  • 5.093 ailenin evleri tamir edilip, var olan barınakları genişletilmiştir.
  • Ailelere barınak onarım eğitimi düzenlenmiş, araç kitleri ve nakit bağışlar dağıtılmıştır.

b) Sağlık:

  • Sağlık programında Halk Sağlığı Eğitim Programı (PHiE) kılavuzu geliştirilmiş, toplam 263 gönüllü eğitilmiştir.
  • PHiE projesi, ishal, vektör kaynaklı hastalıklar, anne ve çocuk sağlığı, beslenme ve epidemiyoloji alanlarını kapsamıştır. Ayrıca ilk yardım eğitimleri gerçekleştirilmiştir.
  • BDRCS, mobil sağlık ekiplerini Sidr’den hemen sonra seferber etmiştir.
  • Kasım 2007-Şubat 2010 arasında 13 ilçede 82.937 hastaya temel sağlık hizmetleri ve temel ilaçlarla destek verilmiştir.
  • Yardım dağıtımının bir parçası olarak 360.000’den fazla kişiye oral rehidratasyon sıvısı (ORS) ve hijyen paketleri dağıtılmıştır.

c) Su ve Sanitasyon:

  • Su ve sanitasyon programı kapsamında; kalıcı tuvalet sağlanması, güvenli su kaynaklarına erişim ve hijyen teşvik faaliyetleri ile toplam 6.649 aile desteklenmiştir.
  • 253’ten fazla su kaynağı (kuyu, göletler) operasyonun erken aşamasında onarılmıştur.

d) Geçim kaynağı:

Genel kurtarma stratejisinin temel amaclarından biri de Sidr siklonunun sebep olduğu yıkımın bir sonucu olarak hasar görmüş üretken geçim varlıklarını yeniden geliştirmek, onarmak için destek sağlamak olmuştur. Bu amaçla:

  • 15.000 aileye tohum ve fidan dağıtımı yapılmıştır.
  • 4.997 aileye geçim kaynakları için para yardımı yapılmıştır.
  • Geçim becerileri için eğitimler düzenlenmiştir.

SİDR SKLONUNDA VE DİĞER ACİL DURUMLARDA SINIR TANIMAYAN DOKTORLAR (MSF)

Bangladeş Sidr Siklonuna Müdahele:

  • MSF; Bhola, Patuakhali, Jhalakati, Pirojpur ve Bagherat bölgelerindeki köylerde tıbbi faaliyetlere başlamış, yardım malzemelerinin dağıtımı ve temiz suya erişimin iyileştirilmesi üzerinde çalışmışlar yapmıştır.
  • Pirojbur bölgesinin güneyindeki Mathbaria çevresinde, Sapelzehat (45.000 kişi) ve Betemore (28.000 kişi) bölgelerinde 4 mobil klinik kurmuştur. İlk iki klinik, köylerin en çok zarar gördüğü nehir kıyısı alanlarına kurulmuştur. Ekipler, siklonla bağlantılı sağlık problemleri, ishal, dizanteri, solunum ve deri enfeksiyonları gibi problemleri ve küçük yaralanmaları tedavi etmişlerdir.
  • Mathbaria’ya 1 doktor, 4 hemşire ve 1 eczacı göndermiştir.
  • Pirojpur bölgesinde siklondan zarar gören Madbhuri hastanesinde çalışmalara yardımcı olmuştur.
  • Su arıtma ve atık yönetimi için tıbbi malzeme ve teknik destek sağlamıştır.
  • Hijyen ve ev gereçleri kitleri dağıtmıştır.
  • Patuakhali bölgesindeki Galachipa adalarından biri olan Char Bangla’da 350 aileye mutfak eşyası, sabun, battaniye ve temiz su dağıtmıştır.
  • Aralık ayı boyunca, % 75’i 5 yaş altındaki çocuklardan oluşan 7.000 kişi 4 mobil klinikte tedavi edilmiştir. Tıbbi bakımın yanı sıra 5 yaş altındaki 5.500 çocuğa bir battaniye ve bir kg sabun verilmiştir.
  • Diyare hastalarına sabun ve su arıtma tabletleri dağıtılmıştır.
  • Battaniye, sabun, kova, kıyafet ve mutfak takımı da içeren 4.000 kit, Güney Patuhahali ilçesinin az erişilebilir bölgelerinde 20.000 kişilik bir nüfusa dağıtılmıştır. Her iki ilçede de hasarlı sanitasyon tesisleri onarılmış, yeni tesisler inşa edilmiştir. Ayrıca 60 alaturka tuvalet inşa edilmiştir.

MSF Bir Projeyi Nasıl Başlatır?

Sınır Tanımayan Doktorlar (MSF), dünya çapında 60’tan fazla ülkede çalışır. Herhangi bir acil durum ortaya çıktığında, ihtiyaçların boyutunu ölçmek için o sırada sahada görev yapan MSF çalışanlarını harekete geçer veya hemen faaliyet başlatmak için sahaya doğrudan acil durum ekibi gönderilir. Bu iki grup birbiriyle yakın temas halinde çalışır. Bu sayede bir taraftan proje bir bütün olarak tasarlanırken, diğer taraftan eş zamanlı olarak insanlar tedavi edilmeye başlanabilir. Örneğin, 2010 yılında yaşanan Haiti depreminin ardından çalışanlar, daha acil durum ekibi toplanmadan, depremden yalnızca 3 dakika sonra olay yerinde depremzedelere müdahale etmeye başlamıştır. Bunu mümkün kılan; ameliyat ve kolera kitlerinden şişme hastanelere kadar her türlü acil durum ekipmanın ve afetler için ayırılmış olan acil durum fonunun daima hazırda tutulmasıdır. Bu sayede kurumsal bağışçıların fon transfer etmesini veya acil durum ertesinde toplumsal farkındalığın oluşmasını beklemeye gerek kalmaz. MSF, acil durumlara karşı her zaman hazırda bekler ve değerlendirme çalışmalarında farklı kaynaklardan bilgi toplar. Bunlar:

  • Afetzedelerle zaten çalışmakta olan MSF ekipleri
  • Yerel hükümet
  • Uluslararası kamuoyu
  • Birleşmiş Milletler İnsani Yardım Departmanı (UNDHA) gibi insani yardıma odaklanmış çeşitli kuruluşlar
  • Avrupa Komisyonu İnsani Yardım Ofisi (ECHO) gibi fon kaynakları
  • Yerel ve ulusal sivil toplum kuruluşları
  • Medya raporları veya sosyal medya üzerindeki bilgiler

Toplanan bilgiler teyid edildikten sonra sağlık ve lojistik uzmanlarından oluşan bir ekip, hızlı ve etkili bir değerlendirme yürütmek üzere acil durum bölgesine gönderilir. Bu uzman ekip, halihazırda bölgede çalışmakta olan görevlilerden seçilebileceği gibi, merkez ofislerinde çalışan uzmanlaşmış kişilerden de seçilebilmektedir.

Acil Durum Ekibi: Acil durum ekibi, kilit bölgelerde sağlık hizmeti, lojistik desteği ve yönetim konusunda ciddi saha deneyimine sahip olan bir grup çalışandan oluşur. Bu kişiler 7/24 hazır durumdadır ve herhangi bir acil durumda bir kaç saat içerisinde toplanmaları gerekir. Genellikle yalnızca ilk değerlendirmeden sorumlu olan bu kişilerin, bazen hayat kurtaran çalışmaların sürdürülebilmesi için uzun soluklu bir proje başlatılana kadar aylarca bölgede kalması gerekebilir.

Önerge: Acil durum ekipleri, sahadaki durumu değerlendirip acil yardıma ihtiyaç duyan insan sayısını analiz eder ve MSF merkez ofislerine bir önerge gönderir. Önerge kabul edildiğinde, MSF merkez ofislerinde çalışanlar, bölgeye gönderilecek personeli seçme, malzeme ve kaynakları organize etme ve projeyi yürütmek için gerekli bütçeyi sağlama sürecini başlatır.

Projenin İlk Adımı: Bir projenin planı hazırlanıp onaylandığında, teknik ekipman ve gereken malzemeler proje bölgesine gönderilir. Büyük çaplı acil durumlarda, derhal müdahaleye başlayabilmek için hava taşıtları bölgeye gereken tüm malzemeyi ve tedariği teslim eder. Protokoller, özelleşmiş yardım kitleri ve lojistik merkezler sayesinde gerekli ekipman ve malzemenin ulaştırmasını yalnızca birkaç saat içerisinde yapabilir. Böylelikle toplanan acil müdahale ekibinin olay bölgesine ulaşır ulaşmaz çalışmaya başlayabilmesi için gereken her şey hazır olur. Afet ve acil durumlara meyilli olan bazı ülkelerde, MSF; hazırda bekletilen depolarda çeşitli acil yardım erzağı, araç ve gereçleri bulundur.

Sahadaki Ekip: Ortalama bir saha ekibi, 4 ila 12 uluslararası gönüllü ile beraber çalışan 200 kadar yerel gönüllüden oluşur. Saha operasyonları, bir koordinasyon ekibi ile beraber, bir yönetici tarafından idare edilir. Bu ekip, genellikle MSF’nin çalıştığı ülkelerin başkentinde yer alan bir medikal koordinatör, bir lojistik koordinatörü ve bir finans koordinatöründen oluşur. Bu kişiler projeyi gözlemler ve denetlerler. Aynı zamanda, MSF ve yerel otoriteler, partnerler ve diğer sivil toplum kuruluşları arasında irtibat ve işbirliği sağlama görevini üstlenirler. Düzenli olarak merkez ofislerdeki Operasyon Departmanı’na rapor verirler.

SİVİL TOPLUM KURULUŞLARI VE SİDR SİKLONUNDA BANGLADEŞ’E YAPILAN YARDIMLAR

A) CARE

  • CARE Bangladeş (CARE-B), Sidr’in yıkıcı etkilerinden kurtulmak için Siklon Sidr Yanıt Programı’nı uygulayarak 350.000’in üzerinde haneye yardım etmek amacıyla 17 milyon dolarlık yardım göndermiştir.
  • Müdahale Programı, 10.37 milyon dolarlık fon ve 6.72 milyon dolarlık gıda maddelerinden oluşmuştur. 10 adet kuruluş ve 2 Birleşmiş Milletler ajansının yanı sıra çok sayıda özel bağışçı ve CARE’in uluslararası organizasyonunun farklı bölümleri tarafından bu fon finanse edilmiştir. Müdahale Programının temel faaliyetleri; gıda maddelerinin ve gıda dışı öğelerin temini, yeni su kaynaklarının bulunması, hasarlananların tamir edilmesi, sağlık tesislerinin kurulması, hijyen eğitimi ve iş karşılığı para (CFW) olarak adlandırılan geçim kaynakları faaliyetleridir. Program; Barguna, Patuakhali ve Bagerhat bölgelerinin bazı kısımlarında sivil toplum örgütleriyle ortaklaşa ve doğrudan dağıtım yoluyla uygulanmıştır.

Yardım Aşaması:

  • CARE-B, Bangladeş halkının temel ihtiyaçlarını, su, gıda ve gıda dışı ürün paketlerini temin ederek karşılamıştır.
  • Barguna’da CARE-B, Chittagong deposundan, hem Barguna hem de Bagerhat’ta gıda ve gıda dışı ürün dağıtımı yapmıştır.
  • Ayrıca, Sidr’in yol açtığı yaralanmalardan veya diğer sağlık sorunlarından muzdarip kişiler için 570 sağlık kampı kurmak üzere Dhaka Toplum Hastanesi ile ortaklık kurulmuştur. CARE-B, ilk kez bir psiko-sosyal program başlatmıştır.

Kurtarma Aşaması:

  • CARE-B, Patuakhali ilçesinin iki upazilasında yaklaşık 1100 yeni konut inşa etmiştir.
  • Benzer şekilde, göletleri temizlemek, rehabilite etmek ve yeni havuzların kum filtrelerini ve borularını tamir etmek için fon sağlamıştır.
  • Sanitasyon ihtiyaçları giderilmiş, hijyen kitleri dağıtılmıştır.
  • CARE-B, ana bileşenleri yol onarımı için iş karşılığı para ve balıkçıları destekleyecek geçim kaynağı projelerini hayata geçirmiştir.

Rehabilitasyon Aşaması: Özel Müdahale Programı faaliyetlerinin içeriğinde;

  • Hijyen eğitimi,
  • Siklon sırasında yaralananlar veya siklonun neden olduğu hastalıklardan muzdarip insanlar için hızlı tıbbi yardım,
  • CFW’den gelen istihdamlar,
  • Eğitim materyalleri dağıtmak gibi konular yer almıştır.

B) MuslimAid

  • Sidr siklonundan hemen sonra, MuslimAid acil durum için 215,000 £ ayırmış ve daha sonra yardımı 3 milyon £ daha yükseltmek için kampanya başlatmıştır.
  • Bagerhat, Patuakhali ve Pirojpur’da rehabilitasyon faaliyetleri gerçekleştirmiştir.
  • Barınak ve istihdam alanındaki çalışmalar; eğitim kurumları ve camiler için toprak doldurmak, kanallar kazmak, yollar ve barajları onarmak olmuştur.
  • Tarımsal destek alanında, Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü (UN-FAO) ve Bangladeş Tarım Bakanlığı (DAE) ile ortaklaşa olarak, Bagerhat ve Patuakhali ilçelerindeki yaklaşık 60.000 çiftçiye pirinç tohumları ve diğer tarla bitkileri ile dağıtımı yapmıştır.
  • 5.000 haneye sebze tohumları dağıtılmıştır.
  • İhtiyaç sahibi ailelere 6 ay boyunca gıda yardımı ile birlikte toplam 400 inek ve 500 keçi dağıtılmıştır.
  • Bagerhat’ta bir çok okulun onarımı ile eğitime katkıda bulunmuş ve 2.000 öğrenciye temel okul malzemeleri sağlamıştır.

C) Habitat for Humanity (HFH)

  • HFH International ve HFH Bangladeş’ten yedi kişilik bir değerlendirme ekibi, ülkenin güneyindeki felaketin ilk iki haftası içinde bölgede çalışmalarına başlamıştır.
  • 480 geçici evin her biri için hijyenik bir tuvalet inşa edilmiştir.
  • Yerel bir sivil toplum örgütü olan Güney Sosyo-Ekonomik Kalkınma Programı, HFH desteğiyle barınaklar inşa etmiştir.
  • Bir diğer yerel grup olan Toplumsal Kalkınma Ajansı, UNICEF Bangladeş materyallerini kullanarak temel sağlık ve sanitasyon alanında 480 aile için eğitim sağlamıştır.

D) ActionAid

  • Bhagerat ve Potuakhali ilçelerinde barınak sağlanması ve acil gıda dağıtımında görev almıştır. Bu kapsamda 135 aileye gıda desteği verilmiştir.
  • 2009 yılı Ocak ayı sonunda 40 adet kalıcı barınak /ev inşa edilmiştir.

E) Save the Children

  • Save the Children faaliyetleri Borguna Sadar upazilasında 10 köy üzerinde yoğunlaşmıştır.
  • 10 köyde 472’si kadın olmak üzere toplam 1.500 kişi, yollarının yeniden inşa edilmesi ve drenaj kanallarının kurulması gibi çalışma faaliyetlerinden faydalanmıştır. Yolların yapılması sağlı ve eğitim hizmetlerine erişim ve tarım ürünlerinin yerel pazarlara taşınmasına oldukça katkıda bulunmuştur.
  • Toplam 35 km toprak yol onarılmış, 280 çiftlik evi temizlenmiştir.
  • 3 köyde 150 hane halkına 6 ay boyunca iki süt ineği ve tuğla döşeme, ahır, veteriner bakımı ve eğitim verilmiştir.

E) Terre des Hommes

  • Acil durum yanıtı Borguna Sadar upazilasına odaklanmış olup bu alt ilçenin 33 köyüne ulaşmıştır.
  • Gıda dışı öğelerin dağıtımı ve barınakların yeniden inşası faaliyetleri yürütülmüştür.
  • 20 bini çocuk 26.500 kişiye giysi ve battaniyeler dağıtılmıştır.
  • 20 Ocak 2008’e kadar kıyafet içeren 6.500 paket dağıtılmıştır.
  • 15 Mart 2008’e kadar 150 ev yeniden inşa edilmiştir.

F) International Medical Corps (IMC)

  • IMC, Sidr Tropikal Siklonunun ardından Bangladeş’e Acil Durum ekibi görevlendirmiştir.
  • Bu ekip tıbbi malzeme, gıda dışı ürünler, beslenme ve hijyen desteği ile su / sanitasyon hizmetlerine odaklanmıştır.
  • Sağlık kitleri, su arıtma tabletleri ve diğer yardımlar da dahil olmak üzere acil yardım malzemelerini almak ve dağıtmak için bir yerel yardım grubu belirlemiştir.

G) Direct Relief

  • Bangladeş’te Sidr Siklonu’ndan etkilenen bölgelere yerel ortağı Sangkalpa Trust aracılığıyla 1.2 milyon dolar değerinde yardım göndermiştir. Bu yardım Direct Relief’in dünya çapındaki acil durumlara verdiği yanıtın standart bir parçası olan bir dizi afet modülü, dikişler, dikiş eldivenleri, analjezikler, geniş spektrumlu antibiyotikler, cerrahi aletler ve vitaminler içeren 8 ton tıbbi malzemeyi içermektedir.
  • Sangkalpa Trust, iki doktor, üç hemşire ve iki laboratuvar teknisyeni ile çalışan bir mobil sağlık ekibi oluşturmuştur. Ekip, özellikle Barguna, Patuakhali ve Sathira bölgelerinde, sağlık hizmetlerine sınırlı erişimi olan diğer uzak bölgelere ulaşıma yardımcı olmuştur.

BANGLADEŞ YEREL ORGANİZASYONLARI VE YAPILAN ÇALIŞMALAR

Devlet Kurumları

Acil Müdahale

Hemen Etki Sonrası Müdahale: Bangladeş Ordu Şefi 16 Kasım 2007’de helikopterle olay yerine gitmiştir. Silahlı Kuvvetler (AFD), hasar tespiti yapmış, arama kurtarma çalışması başlatmıştır. Ayrıca ölen insanlar için toplu mezarlıklar kurmuş, ölü hayvan atıkları uzaklaştırmıştır. 17 Kasım 2007 itibariyle arama kurtarma ve yardım faaliyetleri önemli ölçüde artırılmıştır. Birleşmiş Milletler Hızlı Başlangıç ​​Değerlendirmesi başlatmış bu kapsamda etkilenen bölgelerdeki hükümet yetkilileriyle işbirliği yaparak ilk etkiden sonraki 6 gün içinde ayrıntılı bir rapor sunmuştur. Rapora göre 4’ü kötü 18’i orta derece olmak üzere toplamda 30 ilçe etkilenmiştir. Yerel İstişare Grubu (LCG) Afet ve Acil Durum Müdahale (DER) alt kurumu hükümetin uluslararası insani yardımını hızlı ve koordineli bir şekilde yapması için plan oluşturmuşlardır. Hükümet, sivil toplum kuruluşları ve bağışçılar arasında bir dizi koordinasyon toplantısı düzenlemiştir. İlk iki toplantı 18 ve 22 Kasım 2007’de Afet ve Gıda bakanlığı (MoFDM) Genel Sekreteri tarafından, 27 Kasım 2007’deki son toplantı ise afet yönetim onursal danışmanı tarafından yönetilmiştir. AFD geniş çaplı kriz için yardım, arama ve kurtarma faaliyetlerini koordine etmede etkin rol oynamıştır.

Sağlık ve Beslenme: Barisal, Khulna ve Bağerhat merkez ofislerinde bulunan tampon ilaç stoklarının siklondan zarar gördüğü tespit edilmiştir. Erken müdahaleye hazır olmak için Pakistanlı bir sağlık ekibinin de arasında bulunduğu sağlık personelleri bölgeye sevk edilmistir.  Morrelgonj, Sharankhola ve Rampal hastanelerinde en az 700.000 kişinin etkilendiği tespit edilmiştir.

Strateji:

  1. Kritik müdahaleleri tespit etmek için sürveyansı güçlendirmek
  2. Kritik sağlık yönetimi
  3. Sağlık eğitiminin tanıtımı
  4. Düşük performans alanında bağışıklama
  5. Hasarlı tıbbi ekipmanların acil durum ilaçları ve lojistik malzemeleri ile değiştirilmesini desteklemek
  6. Su ve gıda kaynaklı bulaşıcı hastalık salgınlarını azaltmak
  7. Gereken tıbbi malzemeleri tedarik etmek
  8. En önemli ölüm nedenlerini ele almak, sağlık hizmetlerine erişimi aşağıdaki sekilde arttrmak
    1. Aşı kampanyalarını desteklemek
    2. Herhangi bir salgının önlenmesi için bölge sağlık yetkililerine ilaç ve tıbbi malzeme sağlamak
    3. Sağlık çalışanlarını ve gönüllüleri; eğitim, psikososyal destek, akıl sağlığı bakımı, su ve sanitasyon, gıda güvenliği, toplu ve bireysel hijyen konularında eğitmek
    4. Su ve Sanitasyon Kümesinde ortaklara yardımcı olmak
    5. Vektörle bulaşan hastalıkların riskini azaltmak için sığınakları ilaçlamak ve cibinlik dağıtmak
  9. En kötü etkilenen bölgelerindeki insan kaynakları ve maddi kaynaklarının geliştirilmesi için Sağlık Bakanlığı’na operasyonel ve lojistik destek sağlamak
  10. Tıbbi ekipman temini, temiz su temini ile hasarlı sağlık tesislerini rehabilite etmek

Topluluk genelinde Kaynak Oluşturma (Building Resource across Community) BRAC

İhtiyaç analizi: Aralık 2007’de, Güneydoğu Bangladeş’e çarpan Sidr siklonun hemen ardından BRAC tarafından gerçekleştirilmiştir. İlk değerlendirmenin bulguları, Nisan/Mayıs 2008’de BRAC tarafından yürütülen ikinci bir değerlendirmenin sonuçları ile güncellenmiştir.

Yararlanıcılar / hedef gruplar: Siklondan etkilenen çiftçiler, hayvan yetiştiricileri, balıkçılar, çiftlik sahipleri, küçük işletme sahipleri ve işçiler hedef grubu oluşturmuştur. Doğrudan yararlanıcıların toplam sayısı 424.024 olarak tahmin edilmiştir. Bunlar arasında, tarımsal çalışanlar, özellikle altyapı geliştirme veya bakım faaliyetleri için İş Karşılığı Para (CFW) programı kapsamında 730.981 kişi (çoğunluğu kadınlar olmak üzere) yer almaktadır.

Yardım ve kurtarma faaliyetleri: BRAC, Sidr’den hemen sonra 185.000 aileye acil gıda paketleri dağıtmıştır. 41.000 aileye battaniye, 120.000 haneye giysi dağıtılmıştır. Su arıtma tabletleri kullanarak yaklaşık 70.000 haneye güvenli suyun ulaşması sağlanmıştır. Yaklaşık 37.000 hane için arıtma, acil durum bazında yaklaşık 22.000 haneye güvenli su temin edilmiştir. Ekim 2009 itibariyle toplam 246 havuz kum filtresi (PSF) yenilenmiş ve 229 PSF inşa edilmiştir. Etkilenen bölgelerde BRAC 200 derin tulumba kurmuştur. Çocuk, hamile ve emziren annelere odaklanan yaklaşık 85.000 aileye beslenme desteği sağlanmıştır. İş karşılığı para kapsamında 930.000 kişi günlük nakit karşılığında çalıştırılmış, istihdam sağlanmıştır. Ayrıca, BRAC, Ekim 2009 itibariyle 1302 yeni konut sağlamış ve 2645 evi onarmıştır.

Rehabilitasyon: Ekim 2009 itibari ile 275 dönüm arazinin faydalanıcılarına pirinç girdileri için ödeme yapılmış, 70.098 dönüm araziye pirinç ekilmiştir. Ayrıca mısır, sebze/meyve ve betel yaprak üretimi desteklenmiştir.

Yerine Koyma (Kayıp Keçiler): Sidr’den etkilenen alanlarda geçim rehabilitasyonunu desteklemek için BRAC Mart 2009’da 268 kadına 536 keçi vermiş, 4000 keçi kümülatif rakamı 2000 kadına ulaşmış ve Mart 2009 sonu itibariyle % 100 hedefe ulaşılmıştır.

İş karşılığı para (Cash for Work): BRAC, korumasız hane halklarına ek gelir sağlayacak ve halkın kırsal altyapısını ortalama Taka (Bangladeş para birimi) ücretiyle geri kazandıracak istihdam fırsatları yaratmak amacıyla bu çalışma programını gerçekleştirmiştir. “CFW” projesinin faydalanıcıları temel olarak siklondan etkilenen fakir kadınlar olmuştur. Her ay 460 gruptan (grup başına 10 faydalanıcı) oluşan 4.600 yararlanıcı para karşılığı çalışmıştır. BRAC, Ağustos 2009’da çalışma programı için nakit hedefi yerine getirmesine rağmen, muson ve gelgit dalgalanmalarında kısmen zarar gören bazı yol onarım çalışmaları (846 kişi/gün) için bu projeye devam etmiştir.

TÜRKİYE’DEN BANGLADEŞ SİDR SİKLONUNA GÖNDERİLEN YARDIMLAR

  • Türkiye Dışişleri Bakanlığı tarafından bir milyon ABD doları tutarında nakdi insani yardım yapılmıştır.
  • Türk Kızılayı tarafından 2 Afet Müdahale Uzmanı bölgeye görevlendirilmiş, görevli personellerin bölgede yaptığı ihtiyaç tespit çalışmaları sonucunda afetten etkilenen insanlara 1.000 ailelik gıda paketinden oluşan yardım malzemeleri dağıtılmıştır.
  • 2007 TİKA Kalkınma Yardımları Raporuna göre 2007’de Bangladeş’te meydana gelen Sidr Siklonunda STK’lar kasırgadan etkilenen halka 1.000 adet battaniye temin etmiş, başta çocuk ve kadınlar olmak üzere 17.612 çift ayakkabı hibe etmiştir.
  • Deniz Feneri Derneği ilk etapta mobil klinik ve geçici barınma hizmetleri ile afetzedelere destek vermiştir. Ayrıca temiz su, gıda, battaniye gibi ihtiyaç malzemeleri Bangladeş halkına dağıtılmıştır.

KAYNAKÇA

  1. Weather. [Online]. [cited 2018 April. Available from: https://www.weather.gov/mfl/beaufort
  2. NHC. [Online]. [cited 2018 April. Available from: https://www.nhc.noaa.gov/aboutsshws.php
  3. Weather. [Online]. [cited 2018 April. Available from: https://www.weather.gov/mfl/saffirsimpson
  4. NHC. [Online]. ; 2012 [cited 2018 April. Available from: https://www.nhc.noaa.gov/pdf/sshws.pdf
  5. Mgm. [Online]. [cited 2018 April. Available from: https://www.mgm.gov.tr/FILES/genel/makale/beaufort.pdf
  6. Cyclone Sidr United Nations Rapid Initial Assessment Report. Final Report. United Nations; 2007
  7. Cyclone Sidr in Bangladesh Damage, Loss and Needs Assessment For Disaster Recovery and Reconstruction. Government of Bangladesh; 2008
  8. Reliefweb. [Online]. ; 2007 [cited 2018 April. Available from: https://reliefweb.int/report/bangladesh/bangladesh-cyclone-sidr-ocha-situation-report-no-12
  9. Reliefweb. [Online]. ; 2007 [cited 2018 April. Available from: https://reliefweb.int/report/bangladesh/wfp-feed-worst-affected-bangladesh-cyclone-six-months
  10. Who. [Online]. [cited 2018. Available from: http://www.who.int/governance/eb/who_constitution_en.pdf
  11. Bangladesh Cyclone Sidr Situation Report. Latest Update. United Nations Children’s Fund; 2007
  12. ANNUAL REPORT OF THE HUMANITARIAN / RESIDENT COORDINATOR ON THE USE OF CERF GRANTS. Annual Report. United Nations Central Emergency Response Fund; 2007
  13. Emergency Humanitarian Action Focus. Volume 2. World Health Organization; 2008
  14. Emergency Humanitarian Action Focus. Volume 3. World Health Organization; 2008
  15. WHO – Health Action in Crises Annual Report 2007. Annual Report. World Health Organization; 2008
  16. The Final Evaluation of the BDRCS/IFRC Cyclone Sidr Operation in Bangladesh: November 2007 –November 2009. Final Report. International Federation of Red Cross and Red Crescent Societies; 2010
  17. Bangladesh: Cyclone Sidr Final Report Emergency Appeal. Final Report. International Federation of Red Cross and Red Crescent Societies; 2010
  18. DELEGATE PROFILE PUBLIC HEALTH IN EMERGENCIES (PHiE) DELEGATE. Australian Red Cross; 2017
  19. MSF. [Online]. ; 2007 [cited 2018 April. Available from: http://www.msf.org/en/article/msf-focuses-bangladeshs-remote-coastal-areas-affected-cyclone-sidr
  20. Msf-seasia. [Online]. ; 2008 [cited 2018 April. Available from: http://msf-seasia.org/news/7564
  21. Msf-seasia. [Online]. [cited 2018 April. Available from: http://msf-seasia.org/5376
  22. Sınır Tanımayan Doktorlar. [Online]. [cited 2018 April. Available from: http://sinirtanimayandoktorlar.org/hakkimizda/calisma-sekli/proje-baslatmak/
  23. MA Quaiyum Sarkar. ASSESSING THE EFFORTS OF NGOs IN CYCLONE DISASTER MANAGEMENT IN BANGLADESH [unpublished MSc thesis on the Internet]. Dhaka: BRAC University; 2009 [cited 2018 April]. Available from: http://dspace.bracu.ac.bd/xmlui/bitstream/handle/10361/1553/08268007.pdf?sequence=1&isAllowed=y
  24. AGIRE BANGLADESH CYCLONE SIDR APPEAL EVALUATION PROCESS. Final Report. Agenzia Italiana Risposta Emergenze; 2009
  25. Bangladesh Cyclone: Rebuilding After Cyclone Sidr. Habitat for Humanity; 06 May 2009
  26. USAID Funded Cyclone Sidr Response Program. Completion Report. CARE Bangladesh; 16 August 2010
  27. Ian T., S. M. Nurul A., Nayeem W., Tanzina H., Rukshana B. Independent Evaluation of CARE-B’s Response to Cyclone Sidr [Internet]. August 2008 [cited 2018 April]. Available from: https://insights.careinternational.org.uk/media/k2/attachments/sidr-evaluation-final-report-aug08.pdf
  28. Taznim Jahan Sukhi. NGO’s role in Cyclone Disaster management of Bangladesh: focusing cyclone Sidr in Patuakhali [unpublished MSSc thesis]. Dhaka: University of Dhaka; 2011
  29. SUPER CYCLONE SIDR 2007 Impacts and Strategies for Interventions. Government of People’s Republic of Bangladesh, Ministry of Food and Disaster Management; February 2008
  30. Türkiye Kalkınma Yardımları Raporu. Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı; 2007

Harita-1: Reliefweb. [Online]. [cited 2018 April. Available from: https://reliefweb.int/sites/reliefweb.int/files/resources/CAA5DD024E58FCAE85257399004DF11A-ocha_CY_bgd071119.pdf

Ölçek-1: BPR. [Online]. [cited 2018 April. Available from: http://bpr.org/post/hurricane-categories-missing-big-picture-0

Fotoğraf-1: NASA.[Online]. [cited 2018 April. Available from: https://earthobservatory.nasa.gov/NaturalHazards/view.php?id=19319

Fotoğraf-2: flickr. [Online]. [cited 2018 April. Available from: https://www.flickr.com/photos/directrelief/4150903664/in/photostream/

Fotoğraf-3: flickr. [Online]. [cited 2018 April. Available from: https://www.flickr.com/photos/directrelief/4150904680/in/photostream/

Fotoğraf-4: flickr. [Online]. [cited 2018 April. Available from: https://www.flickr.com/photos/directrelief/4150150401/in/photostream/

Fotoğraf-5: flickr. [Online]. [cited 2018 April. Available from: https://www.flickr.com/photos/directrelief/4150907272/in/photostream/

 

Up Next: EDEP