2007 BANGLADEŞ SİDR SİKLONUNDA AFET SONRASI ORTAYA ÇIKAN SAĞLIK SORUNLARI

AFETE BAĞLI SAĞLIK SORUNLARI ÇALIŞMA GRUBU

· 5 dk okuma süresi >

YAZARLAR

1 Büşra DEMİR*

2 Büşra Doğan

1 Rumeysa BULUŞ

3 Tuğfan KÖKTÜRK

  1. Kırıkkale Üniversitesi Tıp Fakültesi
  2. Ankara Üniversitesi Eczacılık Fakültesi
  3. Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi

*İletişim: hbusrademir@gmail.com

SAĞLIK SORUNLARI

Bangladeş’te yaşanan 2007 Sidr Siklonu pek çok halk sağlığı sorununu beraberinde getirmiştir. Bulaşıcı hastalıklar ve yetersiz beslenme bu sorunların en önemlileri olup özellikle çocukları daha sıklıkla etkilemiştir. Nüfusun kalabalık olması, güvenli suya yetersiz erişim, hijyen eksikliği, yetersiz tuvalet tesisleri, güvenli olmayan gıda hazırlama ve taşıma uygulamaları hastalıkların bulaşma riskini arttıran faktörlerdir. Bulaşıcı hastalıklar içinde ishal ve solunum yolu hastalıkları en çok ölüme neden olan hastalıklar olmuştur.  Siklon sonrası bölgede; 15.045 yaralanma, 13.967 ishal, 15.442 solunum yolu enfeksiyonu, 35.127 cilt hastalığı, 11.007 göz enfeksiyonu ve 50.249 tifo vakası rapor edilmiştir.

Siklon sonrası bölgede sürdürülebilir güvenli suya erişim ve sanitasyon çalışmaları:

Etkilenen bölgelerdeki içme sularının çoğu tuzlu su ve enkaz ile kirlenmiş, su boruları ve depoları zarar görmüştür. Kontamine suların içilmesi veya bu sularla hazırlanmış gıdaların tüketilmesine bağlı olarak ishal salgınları sıklıkla görülmüştür. Hepatit A, hepatit E, kolera ve rotavirüs başlıca ishal etkenleri olmuştur. Yetersiz beslenme ve malnütrisyon çocuk hastalar başta olmak üzere ishale bağlı ölümlerin sayısının artmasında en önemli faktör olmuştur. Sağlık tesislerinin hasarlanması ve ulaşımla ilgili sıkıntıların da olması ölümleri artırmıştır.

Bu amaçla acil durum aşamasında 123.620 bidon su, 3.245.200 su arıtma tableti (WPT), 71.920 hijyen paketi dağıtılmıştır. 360.000’den fazla kişiye oral rehidratasyon sıvısı (ORS) verilmiştir. 100.000 hane için sürdürülebilir su arıtma araçları ve su kapları sağlanmıştır. Ayrıca sularda klorlama çalışmaları yapılmıştır. Yerli halk da toprak filtreler yardımıyla suyu arıtmaya çalışmıştır.

UNICEF 100.000’den fazla aile için güvenli içme suyu, ishali tedavi etmek için 1 milyon oral rehidratasyon çözeltisi paketi,100.000 battaniye, 30.000 branda ve 40.000 plastik levha, beş yaş ve altı çocuklar için 99.000 kışlık ceket, 32.000 aileye yönelik kıyafetler, mutfak eşyaları ve temel ev eşyalarını içeren aile kitler dağıtmıştır. MSF, su kalitesini iyileştirmek ve gerektiğinde lavaboları inşa etmek, su noktalarını temizlemek ve onarmak amacıyla klor ve su pompaları gibi su ve sanitasyon malzemelerini getirmiştir. Ayrıca malnütrisyonun önüne geçip ölümleri azaltmak için BP-5 olarak adlandırılan yüksek enerjili besin dağıtımı gerçekleştirilmiştir.

Siklon sonrası bölgede yapılan aşılama çalışmaları;

Sidr siklonu sonrası bulaşıcı hastalıkların yaygınlaşmasını önlemek adına atılan adımların önemli bir kısmını aşılama hizmetleri oluşturmaktadır. Ön planda ishal etkenlerine karşı olmak üzere hepatit A, hepatit B, rotavirüs aşısı ile kızamık-kızamıkçık karma aşısı, sıtma aşısı uygulanmıştır. Kızamık ve kolera tanısı düşünülen hastaları takip amacıyla sağlık tesislerinde karantina bölgeleri hazırlanmıştır. Bölgede tıbbi yardım veren prefabrik evler, mobil sağlık ekipleri oluşturulmuştur.

SİKLON SIRASINDA ÇALIŞANLARIN VE EKİPLERİN MARUZ KALDIĞI TEHLİKELER

Siklonlar, karaya vurduklarında şiddetli fırtına, yağmur ve yüksek dalgalarla büyük hasara neden olmaktadır. İlk aşamada bölge halkı etkilenmektedir. Bölgeye yardım amaçlı gelen kamu çalışanları, kurtarma ekipleri ve temizlik operasyonlarında yer alan kişiler de siklon sürecinde çevreye saçılan kimyasallara ve diğer pek çok tehlikeye maruz kalmaktadırlar.

Kimyasal maddelere bağlı gelişen sorunlar:

•Yangından kaynaklanan yanmalar ve aşındırıcı kimyasallara maruz kalma (açığa çıkan kimyasalların taşkınlarla reaksiyona girmesi üzerine toksik ve/veya yanıcı buharların oluşması)
•Yanma ürünleri ve lifler de dahil olmak üzere tahriş edici gazların solunmasından kaynaklanan solunum yolu yaralanması
•Dökülen zehirli kimyasallara maruz kalan kontamine yiyecek veya su tüketiminden zehirlenme
•Elektrik, barbekü, mangal ya da kömür ve kömürden ısıtma ve pişirme için yakıt yakan jeneratörlerin yanlış kullanımı sonucu oluşan karbon monoksit zehirlenmesi veya su basmış odaları kurutmak için benzinle çalışan pompalar ve nem gidericiler
•Vektör ve kemirgen kontrolü için kullanılan pestisitlere aşırı maruz kalma

•Kurtarma ve temizleme ile ilgili işlerde yaralanmalar ve zehirlenme

Kimyasal maddelere bağlı olmayan etkenlerle gerçekleşen sorunlar:
•Boğulma
•Elektrik çarpması, yıldırım çarpması
•24 ° C’den daha az suda bulunmaktan dolayı hipotermi
•Hayvan kaynaklı zehirli ısırıklar ve sokmalar
•Uçan, düşen ve yüzen cisimler sebebiyle enkaz sonucu yaralanmalar ve ölümler
•Tahliye sahalarında bulaşıcı hastalık riskinin artması

•Hasta transferinde önceden var olan sağlık sorunlarının alevlenmesi, sağlık hizmeti tesislerinin kapasitesinin aşılması, yetersiz kalması

SİKLON ÖNCESİ AFET MÜDAHELE PLANI VE RİSK YÖNETİMİ

Bangladeş, doğal afetlerin sık görüldüğü bir bölgede olması nedeniyle etkin bir afete hazırlık ve müdahale planına ihtiyaç duymuş ve bu kapsamda afet müdahale planı ve risk yönetimi programını yürürlüğe koymuştur. NDMC (National Disaster Management Council) ülkenin başbakanı tarafından yönetilen, afet yönetimine her alanda stratejik rehberlik sağlayan en üst kuruldur. MoDMR (Ministry of Disaster Management Relief) afet müdahale politikasını formüle eden, uygulanmayı denetleyen 29 bakanlığın üstleneceği afet müdahale çabalarını kontrol eden kilit kurumdur. Siklondan korunmak için Bangladeş hükümeti kıyı dolguları inşa etmeye başlamış ve halkı olası bir siklona karşı önceden uyarmak için erken uyarı sistemi geliştirmiştir. Bu erken uyarı sisteminden Bangladeş Meteoroloji Bölümü (BMD) sorumludur ve geniş bir alanda çeşitli hava parametrelerini gözlemleyerek siklon için erken uyarı vermektedir. BMD’nin Siklon Uyarı Merkezi (SWC) meteorolojik verileri değerlendirdikten ve bir tehdidin yaklaştığını belirledikten sonra, siklon uyarılarını deniz limanlarına, nehir limanlarına ve halka iletmektedir. SWC aynı zamanda doğrudan Başbakan’ın başkanlık ettiği Ulusal Koordinasyon Komitesine uyarı gönderir. Bu komite Afet Yönetimi ve Yardım Bakanlığı ve Bangladeş Kızılayı’nın ortak girişimi olan Siklon Hazırlık Programı’nın (CPP) temsilcilerini içerir. CPP, Bangladeş Meteoroloji Bölümü siklon uyarı sinyallerinin topluluklara hızlı bir şekilde yayılmasını sağlar. Bir kez uyarıldığında CPP sığınmaya, kurtarmaya ve acil tıbbi yardım sunmaya yardımcı olur. Sidr siklonunda da CPP afet sonrası toparlanmaya ve kapsamlı rehabilitasyon operasyonlarına büyük ölçüde dahil olmuştur.

Bangladeş hükümeti afet müdahale planı kapsamında 1972 yılından itibaren siklondan korunma amacıyla sığınaklar inşa etmeye başlamıştır. Sığınaklar genellikle 1.500-2.000 insanı barındırabilen üç katlı, betonarme binalardır. Bangladeş Kızılay Derneği de, her biri 500’den fazla insanı barındırabilen 60 sığınak inşa etmiştir. Ancak bugüne kadar, inşa edilen 3.976 siklon barınağının neredeyse yarısı nehir erozyonundan zarar görmüş veya uygun bakımın yapılmaması nedeniyle kullanılamaz hale gelmiştir.

2007’de gerçekleşen Sidr Siklonu gerçekleşmeden beş gün önce, Bangladeş hükümeti radyo ve televizyonlarda siklon hakkında uyarı yayınlamaya başlamış ve acil tahliye emri yayınlamıştır. CPP gönüllüleri, yerel yöneticiler ve acil durum yönetimi personeli, kıyı bölgelerindeki insanları siklon barınakları ve diğer güvenli yerlere gitmeleri için evlerinden çıkmaları konusunda uyarmıştır. Ancak ortak sığınma alanlarındaki kaynakların azlığı ve koordinasyon eksikliği gibi nedenler sonucunda halkın büyük bir kısmı erken uyarı sistemine uymamıştır. Sığınaklara gitmek yerine kendi sığınaklarını inşa etmeyi veya onarmayı denemiş, ya da akrabalarının evlerine gitmişlerdir. Ayrıca evlerinin çatısını halat ve bambu ile bağlayıp önlem almaya çalışmışlardır. Ancak tüm bu çabalar yetersiz kalmış, siklonunun neden olduğu kayıplar oldukça fazla olmuştur.

KAYNAKÇA

1.WHO-November 2007Communicable disease risk assessment and interventions Cyclone Sidr disaster: Bangladesh

2.IFRCS- 25 February 2010-Bangladesh Cyclone Sidr Final Report

3. http://www.msf.org/en/article/msf-focuses-bangladeshs-remote-coastal-areas-affected-cyclone-sidr  (29 November 2009)

4. http://www.msf.org/en/article/bangladesh-msf-teams-assessing-cyclone-affected-area   (22November 2007)

5. The Government of Bangladesh Assisted-April 2008- Cyclone Sidr in Bangladesh Damage, Loss and Needs Assessment For Disaster Recovery and Reconstruction:Report

6. Paul BK. Why relatively fewer people died? The case of Bangladesh’s Cyclone Sidr: 13 January 2009; pp 289–304

7. Who-Chemıcal Releases Assocıated Wıth Cyclones-2018

8. Who-Global Report On Drownıng Preventıng A Leadıng Kıller-2014

9. GFDRR, World Bank Group, European Union,UNDP- Planning and Implementation of  Post-Sidr Housing Recovery: Practice, Lessons and Future Implications -September 2014

10. Paul B, Dutt S. Hazard Warnıngs And Responses To Evacuatıon Orders: The Case Of Bangladesh’s Cyclone Sıdr. The Geographical Review-July 2010

11. Sarkar R, Mallick B, Witte S, Mahboob A, Vogt J,- Local Adaptation Strategies of a Coastal Community during Cyclone Sidr and Their Vulnerability Analysis for Sustainable Disaster Mitigation Planning in Bangladesh- Journal of Bangladesh Institute of Planners- December 2009, pp. 158-168

12. https://www.nhc.noaa.gov/aboutsshws.php(4.)